દ્વારકાધીશ મંદિરના શિખર પરના અદ્ભુત કલાશિલ્પો
દ્વારકા યાત્રિકો-શ્રદ્ધાળુઓના આકર્ષણનું કેન્દ્રઃ
દ્વારકાના દ્વારકાધીશજીના શિખર ઉપર આવેલા કલા શિલ્પો પ્રવાસીઓ, શ્રદ્ધાળુઓ અને ઈતિહાસકારો માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર બની રહ્યા છે.
જગત મંદિરમાં ગ્રીક-ઈરાની અસરના અદ્ભુત શિલ્પો દ્વારકાના ૩ હજાર વર્ષ પૂરાણા દ્વારકાધીશજીના સાત માળના શિખરમાં સમાયેલી શિલ્પકલા આજે પણ સ્થાપત્યના અદ્ભુત નમૂના સમાન છે. મંદિરના બાંધકામ વખતે કલા કારીગરોની કોઠાસુઝને વર્તમાનમાં નોંધનીય કહી શકાય. આજના સમયમાં દ્વારકા યાત્રાની દેશ-વિદેશમાંથી લાંબી વણઝાર ચાલી રહી છે, ત્યારે યાત્રા આવતા યાત્રિક પ્રવાસીઓ દ્વારકાધીશજીના દેવ મંદિરના શિખર ઉપર આવેલ શિલ્પ કલાને લાંબો સમય સુધી શ્રદ્ધા સાથે માણતા હોય છે.
મૂગટ સાથેનું મૂખ મંડલ, વિશાળ વક્ષસ્થલ, પક્ષીની પાંખો તથા પસુદેહ ધરાવતી સુંદર સ્ત્રી, જેની બન્ને બાજુ કોણ કરી તેની રક્ષા કરતા શૌર્યપૂર્ણ બે વાઘ સાથેનું આ સંયુક્ત સ્થાપત્ય છે. જે દ્વારકાની વિશિષ્ટ શિલ્પાકૃતિ કહી શકાય. આવી ત્રણ શિલ્પાકૃતિઓ નિજમંદિરના સાતમા મજલાના મુખ્ય ગવાક્ષો ઉપર ઉત્તર-દક્ષિણ તથા પૂર્વ દિશાએ આરૃઢ હાલમાં પણ થયેલી જોવા મળે છે. જ્યારે મંદિરની દક્ષિણ દિશાએ હાથીને અંકુશમાં રાખવા મહાવતની શિલ્પકૃતિ સ્થાપિત કરાયેલી છે. ભારતીય શિલ્પ-સ્થાપત્ય એક વખતે ગ્રીક તથા ઈરાની શેલીની ગાઢ અસર હતી ત્યારે દ્વારકાનું આ સ્થાપત્ય ઘડાયું હશે. આવા શિલ્પો ઈન્ડો-ગ્રીક શૈલીના ગણાય છે. વીસીમી સદીના મમજ્ઞ ચિત્રકાર સાલ્વાડોર ડાલી તથા સાહિત્યકાર બોદલેર, માલાર્મ, રિલ્કે તેમજ વોલેરીનું પરાવાસ્તવવાદ શૈલીમાં જે પ્રદાન છે તે શૈલી સદીઓ પહેલા ભારતીય શાસ્ત્રોમાં મજુદ હતી. જગતમંદિર શિખર પર ભૂતકાળની શીલ્પ કલાઓ આજે પણ મોજુદ છે. જેમાં હાથીમૂખે ગણેશજી, કપીમૂખે હનુમાનજી, ઊડતો અસ્વ (ઉરચેશ્વા) ચાર મુખવાળા બ્રહ્મા, અષ્ટભૂજા શક્તિદેવી તથા ત્રણ મૂખના વૈકુંઠ વગેરે આ શૈલીના ઉત્તમ ઉદાહરણ કહી શકાય તે સુપેરે ભારતીય નીતિશાસ્ત્રો તથા કલા સ્થાપત્યોમાં પ્રદર્શિત સમયાંતરે થતા રહ્યા છે. આ પરથી ભારતીય શાસ્ત્રો તથા લલિતકલાઓ કેટલી ઊંડાણવાળી તથા સમૃદ્ધ હશે તેનો જીવંત પુરાવો હાલની શિલ્પ કલાથી જોઈ શકાય છે.
શિખર સંકુલના લડવા દહેરા પર પણ આવા ઊડતા હાથીના શિલ્પો છે તે જોતા જ અનુભવી શકાય કે પાંખોાળો હાથી હજુ હમણા જ ઊડ્ડયન કરી પાંખો સંકોરતો ઉભડક પગે બેઠો છે અને ઊડ્ડયન પછીની રાહત તથા હાશકારાની લાગણી અનુભવી રહ્યો છે. હાથી કદી ઊડી શકે ખરા, છતાં અહીંના આ શિલ્પોમાં શિલ્પકારોની કલ્પનાઓ હાથીને ઊડાડી શકે છે. લાડવા દહેરાના પાંચમા માળે મુખ્ય ગવાક્ષ ઉપર ઉત્તર-દક્ષિણ તથા પશ્ચિમ દિશાએ આવા હાથીના ત્રણ સ્થાપત્યો રચાયા છે.
આ ઉપરાંત બાળક સાથે વાંદરી, આગ ઓકતા સાવજો વગેરેના શિલ્પો તે પરવાસ્તવવાદની કલ્પનાની અવધી સુધી રચાય છે. પરવાસ્તવવાદ એટલે જ્યારે માનવ ચેતના જાગૃત નથી હોતી (ઊંઘ દરમિયાન) ત્યારે પણ અચેતન મન વાણી, વિચાર તથા વર્તનનું ખેડાણ કરતું રહે ચ્વ અને ઈચ્છા વગર તે પ્રગટ થતું રહેતું હોય (સ્વપ્નમાં) છે જેના પર આંતરિક કે બાહ્ય લગામો કામ કરતી નથી હોતી. તેમાં વળી કવિ, ચિત્રકાર કે સંગીતજ્ઞ કે સ્થપતિની કલ્પનાઓ ભળે અને અદ્ભુત કલ્પનાઓનો શંભુમેળો રચાય તેને પરાવાસ્તવવાદી રચના કહેવામાં જરા પણ અતિ શયોક્તિ નથી. મંદિર શિખરના જીર્ણોદ્ધારમાં સમયાંતરે અનેક પ્રકારના જરૃરિયાત મુજબના ફેરફારો થયા છે, પરંતુ શિખર પરના શિલ્પો આજે પણ અડીખમ જોવા મળે છે.
જો આપને આ પોસ્ટ ગમી હોય તો શેર કરો...
Follow us: આ જ પ્રકારની બીજી પોસ્ટ માટે અમારી એપ ડાઉનલોડ કરો.
Android: https://rb.gy/surhtv
Apple ios: https://rb.gy/cee4r9
Social Media
અમારા ફેસબુક પેજને લાઇક કરો અને મેળવો તમામ અપડેટસ.
https://www.facebook.com/nobatdaily/
ફોટો સ્ટોરી માટે અમારા ઇન્સ્ટાગ્રામ પેઈજને ફોલ્લો કરો
અઢાર યુવા પર્વતારોહીઓએ સર કર્યું ૧૭,૩૪૬ ફૂટ ઊંચુ માઉન્ટ ફ્રેન્ડશીપ શિખર
તાજેતરમાં ભારતની સૌથી મોટી ટ્રેડીંગ સંસ્થા ઈન્વીન્સીબલ એન.જી.ઓ. દ્વારા હિમાચલ પ્રદેશના કુલ્લુ-મનાલીમાં આવેલ માઉન્ટ ફ્રેન્ડશીપ શિખરના ટ્રેકીંગની ટુર યોજવામાં આવી હતી.
આ ટુરમાં ૪ મહિલાઓ સહિત કુલ ર૩ લોકોએ ભાગ લીધો હતો. એન.જી.ઓ.ના ટ્રસ્ટી જેતપુરના વતની સાગર બુટાણીના નેતૃત્વમાં ગત્ ર૪ સપ્ટેમ્બરે યુવા પર્વતારોહીઓનો કાફલો અમદાવાદથી રવાના થયો હતો.
વિકટ સંજોગોમાં પાંચ દિવસની આકરી ચઢાઈ પછી ર૩ માંથી ૧૮ પર્વતારોહીઓએ ૩૦ સપ્ટેમ્બરે ૧૭,૩૪૬ ફૂટ ઊંચુ બરફનું શિખર માઉન્ટ ફ્રેન્ડશીપ સર કરી શિખર પર તિરંગો લહેરાવ્યો હતો. ૧૮ પર્વતારોહીઓ પૈકી બે મહિલા પર્વતારોહી મૌલી પટેલ અને સાક્ષી મોંગાએ પણ ચઢાઈ સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ કરી હતી.
આ ટીમમાં સામેલ સૌરાષ્ટ્રમાંથી એક માત્ર પર્વતારોહી ધનરાજ રાજ્યગુરુએ માઉન્ટ ફ્રેન્ડશીપ શિખર સર કરીને સૌરાષ્ટ્ર પંથકને ગૌરવ પ્રદાન કર્યું છે.
જો આપને આ પોસ્ટ ગમી હોય તો શેર કરો...
Follow us: આ જ પ્રકારની બીજી પોસ્ટ માટે અમારી એપ ડાઉનલોડ કરો.
Android: https://rb.gy/surhtv
Apple ios: https://rb.gy/cee4r9
Social Media
અમારા ફેસબુક પેજને લાઇક કરો અને મેળવો તમામ અપડેટસ.
https://www.facebook.com/nobatdaily/
ફોટો સ્ટોરી માટે અમારા ઇન્સ્ટાગ્રામ પેઈજને ફોલ્લો કરો
દેશની ૫૧ શક્તિપીઠોમાં ગણાતી ભદ્રકાલી શક્તિપીઠનું વિશેષ મહાત્મય
નવરાત્રિમાં વિશેષ આરાધના-પૂજન થાય છે.
ભગવાન શ્રીકૃષ્ણની રાજધાની યાત્રાધામ દ્વારકામાં પૌરાણિક માન્યતાને આધારે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણકાળનું ભદ્રકાલી માતાજીનું દિવ્ય મંદિર દ્વારકાના રાવળા તળાવની પશ્ચિમે આવેલ છે. આ મંદિરમાં નિજમંદિર ઉપરાંત આશાપુરા માતાજી મંદિર પણ આવેલ છે. મુખ્યમંદિરના ગર્ભગૃહે ભદ્રકાલી માતાજીની પ્રતિમા, મહાકાલી, મહાલક્ષ્મી તથા મહાસરસ્વતીના ત્રણ યંત્રો આવેલા છે. નિજમંદિરમાં આગળના ભાગે ગણપતિ, કાળભૈરવ તથા બટુક ભૈરવની પ્રતિમાઓ આવેલી છે. મંદિરનું પ્રવેશદ્વાર પૂર્વ તરફ છે. મંડપ પછી ગર્ભગૃહે વિશાળ શિખરબદ્ધ રચના છે. મુખ્યમંદિરની બાજુમાં આશાપુરા માતાજીનું મંદિર તેમજ પશુપતિનાથ મહાદેવ, હનુમાનજીનું બાળસ્વરૃપ અને ચારણગર ઠાકર કુટુંબના દેવ આવેલા છે.
પૌરાણિક ધર્મગ્રંથો મુજબ પાર્વતીજીના પિતા દક્ષ પ્રજાપતિએ યજ્ઞમાં ભગવાન શંકરજીને આમંત્રણ ન આપતા પાર્વતીજીએ પોતાની જાતને સમર્પિત કરી ત્યારે ભગવાન શંકરે પાર્વતીજીના શરીરને ઊંચકીને તાંડવ નૃત્ય કર્યું હતું ત્યારે પાર્વતીદેવીના શરીરના એકાવન ટુકડાઓ થયા હતા અને આ ટુકડાઓ જે જે સ્થળે પૃથ્વી પર પડ્યા તે તે સ્થળે શક્તિપીઠની સ્થાપના થઈ છે. શંકર ભગવાનના તાંડવ નૃત્ય દરમ્યાન પાર્વતી દેવીના પગની ઘુંટીનો ભાગ આ સ્થળે પડ્યો હોવાથી અહીં ભદ્રકાલી માતાજીના મંદિર સ્વરૃપે શક્તિપીઠની સ્થાપના થઈ. ભારતવર્ષમાં કુલ એકાવન શક્તિપીઠ આવેલી છે તેમાંની એક શક્તિપીઠ દ્વારકાના ભદ્રકાલી માતાજીનું મંદિર છે.
પ્રાચીન લોકમાન્યતા મુજબ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે ભદ્રકાલી માતાજીના મંદિરની સ્થાપના કરી માતાજીના આશીર્વાદ મેળવ્યા બાદ દ્વારકાની રાજગાદી પર બિરાજમાન થયા હતાં. ભદ્રકાલી એ મહાકાલીનું શાંત સ્વરૃપ છે. તેમજ શારદાપીઠ મઠના કુળદેવી છે. શારદાપીઠના શંકરાચાર્યજી જયારે જયારે દ્વારકા નગરીમાં પ્રવેશે ત્યારે સૌપ્રથમ ભદ્રકાલી માતાજીની પૂજા-અર્ચના કર્યા પછી જ શારદાપીઠમાં પદગ્રહણ કરે છે. નવરાત્રિ દરમ્યાન ભકતો પ્રતિદિન સવાર-સાંજ માતાજીની સેવા-પૂજા-દર્શન-આરતી કરી ધન્યતા અનુભવે છે.
(આલેખનઃ રવિ બારાઈ)
જો આપને આ પોસ્ટ ગમી હોય તો શેર કરો...
Follow us: આ જ પ્રકારની બીજી પોસ્ટ માટે અમારી એપ ડાઉનલોડ કરો.
Android: https://rb.gy/surhtv
Apple ios: https://rb.gy/cee4r9
Social Media
અમારા ફેસબુક પેજને લાઇક કરો અને મેળવો તમામ અપડેટસ.
https://www.facebook.com/nobatdaily/
ફોટો સ્ટોરી માટે અમારા ઇન્સ્ટાગ્રામ પેઈજને ફોલ્લો કરો
દ્વારકાના મોમાઈ બીચના પ્રાકૃતિક સૌંદર્યનો રમણીય નજારો
આહીર સમાજના કૂળદેવી માતાજીનું મંદિરઃ દરિયાઈ સૃષ્ટિના દર્શન જેવા આકર્ષણો ધરાવતા
દ્વારકાથી નજીક આવેલ જ્યોર્તિર્લિંગ નાગેશ્વર મંદિરથી ૫ કિ.મી.એ પૂર્વ દિશામાં મૂળવેલ ગામના સમુદ્ર કિનારે આવેલ મોમાઈ બીચ હાલમાં તાજેતરના વરસાદ પછી બીચની સુંદરતા અને પ્રકૃતિ સોળે કલાએ ખીલી ઉઠી છે, અને વિક એન્ડમાં સંખ્યાબંધ પ્રવાસીઓ બીચની મુલાકાત લઈને એક અનોખો પ્રવાસની મોજ કર્યાનો અહેસાસ વ્યક્ત કરી રહ્યા છે.
વિશેષ રીતે બીચને મહત્ત્વ આપવા માટે અને પ્રાથમિક સુવિધાઓ ઉભી કરવામાં આવે તો ઉપરોકત બીચ દ્વારકા વિસ્તાર માટે એક વધુ પ્રવાસનનું કેન્દ્ર બની શકે તેમ છે. વરસાદ પછી મોમાઈ માતાજીના મંદિર અને ડુંગરા વચ્ચે આવેલો સમુદ્ર કિનારો ખૂબ જ કુદરતના ખોળે વસીને પ્રકૃતિના લીલાઝમ ઝરણા સમાન વાતાવરણ વચ્ચે અનોખો વિરામનો અનુભવ પ્રવાસીઓને કરાવે છે.
અહીં માત્ર ઘટે છે આ બીચ ઉપર પાયાની પ્રાથમિક જરૃરિયાતો, જે ઉપલબ્ધ કરવામાં આવે તો પ્રવાસનને મોટો વેગ મળશે અને પ્રવાસીઓને શિવરાજપુર બીચની સાથે વધુ એક બીચની મોજ સાથે આનંદ માણવાનો અવસર મળશે.
ભારે વરસાદમાં આ બીચના ૨ કિ.મી. ના વિસ્તારમાં વરસાદના કારણે અનેક પ્રકારના માર્ગો ઉપર વરસાદી પાણીના ઝરણા ભરેલા જોવા મળે છે તેમાં બતક સહિતના પક્ષીઓના કલબલાટ અને પાણીમાં તરતા અન્ય પક્ષીઓની ચહલપહલ જોતા એવું લાગે છે કે જાણે કુદરતે પૂરતા પ્રમાણમાં વરસાદ વરસાવીને બીચ સાથેના સમગ્ર વિસ્તારને એક સુવર્ણ વિસ્તારનું વિરૃદ આપ્યું છે. નાગેશ્વર જયોતિલિંગથી મોમાઈ બીચ ઉપર મોટર માર્ગે જતા પ્રવાસીઓ મહારાષ્ટ્ર લોનવાલા અને મહાબળેશ્વરના હિલ ઉપર પસાર થતા હોય તેવો ખરા અર્થમાં અહેસાસ કરતા હોય છે. મોમાઈ બીચ ઉપરના ડુંગર ઉપર આવેલ મોમાઈ માતાજીનું મંદિર પણ હિન્દુ શ્રદ્ધાળુઓ માટે શ્રદ્ધાનું કેન્દ્રબિંદુ છે જે દેવભૂમિ દ્વારકા જિલ્લા અને સૌરાષ્ટ્રની મુખ્ય જ્ઞાતિ આહિર સમાજના કૂળદેવી માતાજીનું મંદિર છે, જ્યાં દરેક સમાજ પોતાનું મસ્તક નમાવે છે, ખાસ કરીને મોમાઈ બીચના સમુદ્ર કિનારે જોવા મળતી દરિયાઈ ખનીજ જેવા કે શંખો, પદ્મચક્ર, છીપો વિગેરે જોવા અને માણવા લાયક હોય છે.
જો આપને આ પોસ્ટ ગમી હોય તો શેર કરો...
Follow us: આ જ પ્રકારની બીજી પોસ્ટ માટે અમારી એપ ડાઉનલોડ કરો.
Android: https://rb.gy/surhtv
Apple ios: https://rb.gy/cee4r9
Social Media
અમારા ફેસબુક પેજને લાઇક કરો અને મેળવો તમામ અપડેટસ.
https://www.facebook.com/nobatdaily/
ફોટો સ્ટોરી માટે અમારા ઇન્સ્ટાગ્રામ પેઈજને ફોલ્લો કરો
